فیلتر درایر چیست؟

فیلتر درایر چیست ؟ در واقع فیلتر درایر وسیله ایست که در طی سکل‌های ترمودینامیکی علی الخصوص سیکل‌های تبرید و دستگاه کمپرسور مواد مضر و نامطلوب سیکل مانند رطوبت یا اسید را جذب می‌کند و یا اصطلاحا آن را خشک می‌کند.

بشر، امروزه برای پیش برد اهداف خود از ابزار‌های گوناگونی بهره می‌جوید. این ابزار در شکل‌ها  و ابعاد گوناگون همچنین روش‌های متفاوت این اهداف را به نحو احسن پیش می‌برند. این اهداف گوناگون مثل گرمایش، سرمایش، افزایش سرعت امور، کاهش استفاده از نیروی بدنی، افزایش دقت و …. هستند. بخشی از این هدف‌ها مربوط به تغییر هوای محیط زندگی و یا محل کار است. این کار با استفاده از انواع سیکل‌ها و سیستم‌های ترمودینامیکی صورت می‌گیرد.

نکته این است که این تغییرات با استفاده‌ی تنها از این سیکل‌ها منجر به هدف مد نظر ما نمی‌شود و برای رسیدن به هدف مطلوب ما باید از چند سیستم و وسیله بهره بجوییم. یکی از این ابزارهای مورد بحث فیلتر درایر و یا خشک کن هواست. پر واضح است که اگر رطوبت هوا از حد خاصی خارج شود موجب آزار انسان و تغییر در نتیجه کار آن می‌شود. برای جلوگیری از این افزایش رطوبت در طی استفاده از انواع سیکل‌های ترمودینامیکی مثل کمپرسور و تبرید از فیلتر درایر استفاده می‌کنند.

فیلتر درایر چیست؟

همانگونه که از نام این ابزار بر می‌آید، مواد را جدا می‌کند. در واقع فیلتر درایر وسیله ایست که در طی سیکل‌های ترمودینامیکی علی الخصوص سیکل‌های تبرید و دستگاه کمپرسور مواد مضر و نامطلوب سیکل مانند رطوبت یا اسید را جذب می‌کند و یا اصطلاحا آن را خشک می‌کند.

در فیلتر درایر، جذب ناخالصی‌ها با روش‌های متفاوتی انجام‌ می‌شود. در یکی از این روش‌ها از مواد جاذب استفاده می‌شود. پر کاربردترین این مواد عبارت‌اند از: آلومینایِ فعال شده، سولفات کلسیم، آلومیناژل، شبکه توری بسیار ظریف و مولکولی موسوم به سرند، سیلیکاژل. این مواد بخش عظیمی از رطوبت , رسوبات و اسید های مواد مورد استفاده در سیکل‌ها را دریافت کرده و هوا را تصفیه می‌کنند.

انواع فیلتر درایر

فیلتر درایر دارای انواع مختلفی است. این مدل‌ها عبارت‌اند از:

• خط مایع
• دو جهنه
• ترکیبی
• خط ساکشن

فیلتر خط مایع

معمول ترین نوع که روی جریان بازگشتی سیال مبرد نصب می شود.

فیلتر درایرهای دو جهته

همین طور که گفتیم، امروزه از فیلتر درایرهای دو جهته نیز گاهی در سیستم ها استفاده می شود. از فیلتر درایرهای دو جهته نیز می توان در خط مایع استفاده کرد. نکتۀ کلیدی دربارۀ فیلتر درایرهای دو جهته این است که در آن ها از یک شیر یک طرفه استفاده می شود. این کار به منظور اطمینان حاصل کردن از عملکرد فیلتر صورت می گیرد.

فیلتر درایرهای ترکیبی

فیلتر درایر ها ممکن است به دلایل خاصی روی سیستم نصب شوند. برای مثال ممکن است تنها وظیفۀ حذف رطوبت را برعهده داشته باشند. یا اینکه جهت حذف اسیدهای ضعیف یا ذرات جامد مورد استفاده قرار گیرند. گاهی نیز از فیلتر درایرهای ترکیبی استفاده می شود. این فیلترها تمامی موارد بالا را در خط جریان کنترل می کنند.

فیلتر درایرهای خط ساکشن

نحوه کار فیلتر ساکشن به این صورت است که ابتدا مبرد از یک رینگ بزرگ که بین بلوک و صفحه داخلی فیلترتعبیه شده برای گرفتن مواد خارجی عبور کرده و سپس از تورهای شبکه‌ای که بر روی بلوک‌ها قرار دارد، می‌گذرد. علاوه بر این، در خروجی فیلتر، کلاهک پلاستیکی وجود دارد که لبه آن به صفحه داخلی چسبیده  و مانع از ورود کثیفی‌ها به لوله خروجی در حین کار می‌شود. در نصب این نوع از فیلتر‌ها باید توجه داشت که فيلتر درايرهاي خط ساکشن را قبل از رسيدن افت فشار به مقادير زير باید تعويض کرد:

• در سيستم‌هاي کوچک: 0.5 بار فشار
• در سيستم‌هاي تبريد: 0.25 بار فشار
• در سردخانه‌ها: 0.15 بار فشار

بخوانید: درایر کمپرسور باد

اجزای فیلتر درایر

به طور کلی این دسته از فیلترها از چهار جز تشکیل می‌شوند. این چهار جز و وظیفه هرکدام در زیر آورده شده است:

• هسته: قسمت و جز اصلی سیستم است که رطوبت و ناخالصی‌ها را جذب می‌کند.
• فنر: بی حرکت بودن درایر مهم است برای رفع حرکت و ثابت نگه داشتن آن از یک فنر بهره می‌جویند.
• نمد: مشابه یک ارتعاش‌گیر و لرزه‌گیر عمل می‌کند و مانع آسیب رساندن فنر به هسته‌ی درایر می‌شود.
• صفحه توری: یک صافی است که از خروج ذرات از درایر جلوگیری می‌کند. مانع از اتفاق بعدی نظیر انفجار هنگام جوشکاری می‌شود.

جاذب رطوبت توسط فیلتر درایر

اين فيلترها از موادي تشکيل شده‌اند که جاذب شديد رطوبت هستند. اين مواد رطوبت موجود در گاز و مايع مبرد را جذب مي‌کنند. مواد جاذب با جذب رطوبت، آب را به شکل اشباع در مي‌آورند و در سطح خود نگه مي‌دارند. آمونياي فعال و دانه بندي به عنوان عوامل اصلي جذب رطوبت به شمار مي‌روند. جذب رطوبت نتيجه سه پديده زیر است:

• جذب شيميايي: زماني که رطوبت نسبي افزايش مي‌يابد. اولين گام براي جذب رطوبت به روش شيميايي و در سطح مواد جاذب به وسيله لايه تک مولکولي سطح انجام مي‌شود.
• جذب فيزيکی: زماني که رطوبت نسبي افزايش مي‌يابد. زماني که ميزان رطوبت نسبي به 10% مي‌رسد، در اين نقطه چندين لايه بخار آب تشکيل مي‌شود و در اين شرايط مهم‌تري روش جذب، جذب فيزيکي است.
• ميعان: زماني که فشار بخار آب (رطوبت نسبي) به 40% مي‌رسد، ميعان اتفاق مي‌افتد.

در این مورد بخوانید: درایر تبریدی

وظایف فیلتر درایر

همانگونه که از اسم این وسیله مشخص است، کار و وظیفه اصلی این فیلتر کاستن از رطوبت است. اما وظایفی دیگر هم دارد که به اختصار در زیر شرح داده شده‌اند:

• حفاظت از سیستم تبرید در برابر ذرات هوا
• واکنش‌های شیمیایی در سیکل تبرید را با حذف ذرات خارجی به حداقل می‌رسانند.
• فیلتر درایر همچنین می‌تواند اسید و ذرات جامد را جمع‌آوری کند.
• این محصول از تشکیل برفک در اریفیس شیر انبساط به وسیله جمع‌ آوری رطوبت در سیسستم جلوگیری می‌کند.

نصب فیلتر درایر در مسیر خط لوله

وظیفه‌ی اصلی فیلتر درایر محافظت از روغن کمپرسور باد و سیال مبرد است. این قطعه به گونه‌ای طراحی می‌شود که بتواند رطوبت ورودی به دستگاه را تقریباً به صفر رسانده و از ورود ذرات رسوب کننده به روغن و سیال مبرد جلوگیری کند. به همین خاطر باید از فیلتر درایر پیش از بخش ورودی استفاده کرد.

به این منظور این قطعه را قبل از ورودی ساکشن سیال مبرد نصب می‌کنند. عامل دیگری که سبب استفاده از فیلتر درایر در این بخش می شود، عامل گرماست. با افزایش دما، رطوبت نسبی سیستم کاهش یافته و در نتیجه میزان رطوبت جذب شده در رطوبت گیرها کاهش می‌یابد. در واقع گرما می‌تواند باعث ورود رطوبت به سیستم شود.

به همین خاطر باید این قطعه را در بخشی نصب کرد که مبرد در سردترین حالت ممکن به سر می‌برد؛ یعنی بخش ورودی به ساکشن یا مسیر برگشت از کمپرسور. جایی که سیال مبرد پس از عبور از کندانسور به حالت مایع در آمده و آماده‌ی ورود به کمپرسور است. فیلتر درایرها را باید به صورت عمودی روی خط لوله نصب کرد.

دلیل این کار، استفاده از نیروی جاذبه‌ی زمین برای فیلتر کردن سیال مبرد است. طوری که سیال به خاطر وزنی که دارد از رطوبت گیر عبور کرده و آماده‌ی ورود به کمپرسور گردد. همچنین پایین بودن سرعت سیال در این حالت باعث تماس بیشتر سیال مبرد و فیلتر رطوبت گیر می‌شود.

بخوانید: درایر تبریدی چیست

زمان تعویض فیلتر درایر

این موضوع بسته به عوامل مختلفی است. در این سرفصل به پنج موعد و نشانه مهم و شایع‌تر اشاره می‌شود:

• رطوبت: چنانچه که در محیط مد نظر پارامترهای رطوبت سنج مقدار خطر را نشان دهند در صورت نبود عیب دیگری باید فیلتر درایر تعویض شود.
• تعویض عضوی از سیستم: اگر عضوی از سیستم تبریدی تعویض شود بهتر است به همراه آن فیلتر درایر هم تعویض شود.
• فشار: اگر زمانی در محیط مد نظرتان، میزان فشار توسط ابزار فشار‌سنج مقداری بیش از حد استاندارد و در نزدیکی میزان خطر را نشان داد، بعد از مشاهده کل سیستم و نبود دلیلی دیگر، باید فیلتر درایر تعویض شود.
• باز شدن سیستم، اگر سیستم به هر دلیلی باز شود باید بعد از متصل شدن دوباره سیستم حتما فیلتر درایر تعویض شود.
• گرما: اگر به قسمتی که فیلتر درایر نصب شده است بیش از حد گرما وارد شود باید فیلتر درایر را تعویض کرد زیرا نکته مهم در نگهداری این فیلتر‌ها حضور در مکان سرد می‌باشد.

نکات مهم فیلتر درایر

• فیلتر درایر‌ها باید برای همیشه در سیستم باقی بمانند.
• دستگاه های رطوبت گیر مانند یک اسفنج عمل می‌کنند، ولی اگر کوچک باشند، هنگامی که کاملا اشباع شوند، نخواهند توانست رطوبت ماده مبرد را کاملا جذب کنند.
• ایمن‌ترین راه برای کنترل این فیلترهای درایر استفاده از رطوبت‌سنج است، به خصوص در مورد دستگاه‌های تهویه هوا که یخ نمی‌زنند. رطوبت‌سنج‌های مختلفی وجود دارند، اما در مورد رطوبت سنج‌های پرکاربرد می‌توان گفت که در صورت مرطوب بودن سیستم در حد خطرناک، به رنگ صورتی در آمده و درصورت ایمن بودن سیستم از نظر مقدار رطوبت به رنگ آبی در می‌آیند.
• فیلتر درایر های ماده مبرد R22 مساوی ماده مبرد باشند.
• هر چه ظرفیت جذب و حلالیت آب در ماده مبرد بیشتر باشد، رطوبت‌گیر بزرگ‌تری مورد نیاز خواهد بود.

نتیجه گیری

به پایان مقاله درایر و انواع آن رسیدیم. ورود رطوبت و برخی ذرات فیزیکی به ساختمان کمپرسور یا سیستم تبرید می‌تواند خرابی های ناگواری به بار بیاورد. به همین خاطر باید از این قطعات در خطوط لوله استفاده کرد. درایر را معمولاً به صورت عمودی و در پایان جریان برگشتی سیال مبرد نصب می‌کنند. در طراحی آن‌ها از مواد جاذب رطوبت و حذف کننده‌های فیزیکی ذرات استفاده شده است. وظیفه‌ی اصلی این قطعه محافظت سیال مبرد و همچنین روغن کمپرسور در برابر ورود رطوبت و دیگر عناصر شیمیایی است.

همواره توجه داشته باشید که نگهداری از فیلتر درایر بسیار آسان اما مهم است. برای این کار ابتدا در محیط از یک رطوبت سنج استفاده کنید. زمانی که رطوبت از حال ایده آل خارج شد، سیستم را بررسی کنید و اگر مشکلی نیفتاد، فیلتر درایر را تعویض نمایید. به صورت کلی هم به یاد داشته باشید که هر زمان سیستم تبرید خود را تعمیر کردید، حتما باید فیلتر درایر را نیز تعویض کنید.

همچنین شما میتوانید خرید درایر تبربدی را در ایران کمپرسور انجام دهید، با رعایت همین نکات کوچک مطمئن باشید که به عمر دستگاه خود افزوده‌اید و هزینه‌های جانبی خود را تا حد زیادی کاهش می‌دهید.

حسین موسوی نیا

من متخصص و پژوهشگر در زمینه هوای فشرده و انواع کمپرسور باد هستم و سعی می کنم تا جدیدترین و کارامدترین اطلاعات را در خصوص صنعت هوای فشرده با شما به اشتراک بگذارم.