راهنمای کامل نکات ایمنی کمپرسور هوا

هنگام خرید کمپرسور باد داشتن اطلاعاتی در مورد نکات ایمنی کمپرسور هوا کسب کنید، در هنگام کار با ماشین آلات صنعتی، این مورد بسیار اهمیت دارد. لازم است تا هنگام استفاده از هوا فشرده نیز همچون سایر منابع انرژی، نکات ایمنی را رعایت کرد. چراکه استفاده نادرست از آن می‌تواند خطرات زیادی در پی داشته باشد. اپراتورها می‌بایست تمامی آموزش‌های لازم را دیده و کتابچه‌های راهنمای استفاده صحیح با کمپرسور را خوانده باشند و از نحوه کاهش خطرات و آسیب‌های احتمالی آگاه باشند. کتابچه‌های راهنما حاوی اطلاعات بسیار ارزشمندی در خصوص نحوه جلوگیری از آسیب و وارد آمدن صدمات به کمپرسورهای هوا در بلند مدت هستند.

همچنین منابع دیگری نیز وجود دارد که در رابطه با حفظ ایمنی در زمان استفاده از کمپرسور هوا و ابزارهای پنوماتیک، توضیحات ارزشمندی می‌دهند. این منابع، توضیحاتی از قبیل اصول استفاده از کمپرسور هوا، مواردی که پیش از استفاده لازم است بررسی شود، مواردی که باید همواره رصد شود و نحوه ایمن نگه‌داشتن اپراتورها و محیط کار برای کاهش خطرات کمپرسور هوا را به ما ارائه می‌کنند. در این مقاله راهنمای کاملی برای حفظ ایمنی کمپرسور هوا را برای شما آماده کرده ایم.

خطرات رایج در کمپرسور هوا

کمپرسورهای هوا برای طیف وسیعی از مشاغل صنعتی و غیرصنعتی مفید هستند اما اگر از آنها به درستی نگهداری نشود و یا به شکل نامناسب از آنها استفاده شود، می‌توانند بسیار خطرناک و مشکل‌ساز شوند. کمپرسورها، ابزارهای پنوماتیک، شیلنگ‌ها و سوکت‌های برق می‌توانند در محیط کار شما خطراتی ایجاد کنند. ایجاد شدن حادثه در یک پمپ باد ۵۰۰ لیتری ممکن است به کارمندان و محیط کار شما آسیب وارد کند. برای حفظ ایمنی کمپرسور هوا لازم است تا خطرات رایج در کمپرسورها را بشناسید. خطرات رایج در کمپرسورهای هوا شامل خطرات الکتریکی، دود‌ها، ذرات، فشار بالا و صدای زیاد می‌باشد.

• خطرات الکتریکی : اگر اتصالات برقی به درستی انجام نشود می‌تواند اپراتورهای دستگاه را دچار شوک الکتریکی کند. همچنین ممکن است صدمات زیادی به دستگاه وارد شود. در نتیجه تمامی اتصالات برقی را طبق دستورالعمل‌های ذکر شده در کتابچه دستگاه انجام داده و بررسی کنید. همچنین از پریزی که اتصال به زمین دارد استفاده نمایید.
• دودها : کمپرسورهای گازی و دیزلی، دود و گازهای سمی تولید می‌کنند. در نتیجه این کمپرسورها را در فضاهای باز قرار دهید.
• ذرات : هوای تحت فشار و ابزارهای پنوماتیکی می‌توانند ذراتی را با خود حمل کنند که برخورد این ذرات با اپراتور باعث باعث صدمات جسمی می‌شود. همچنین این ذرات می‌توانند به دستگاه‌های شما آسیب برسانند.
• فشار بالا : برخورد هوای فشار بالا با اپراتور می‌تواند آسیب‌هایی چون انسداد رگ، پاره شدن اندام‌ها و همچنین پاره شدن لاله گوش را به همراه داشته باشد.
• صدای زیاد : اگر حجم صدای تولید شده توسط کمپرسور هوا زیاد باشد منجر به کاهش شنوایی خواهد شد.

اپراتورها با رعایت نکات ایمنی کمپرسور هوا و اقدامات احتیاطی می‌توانند این خطرات را کاهش دهند.  در ادامه همین مقاله، این نکات و اقدامات را شرح خواهیم داد.

بخوانید : اشتباهات رایج در نگهداری کمپرسور باد

آیا تنفس هوای در محیط کار کمپرسور هوا بی خطر است؟

هوا، بسته به مکانی که در آن کار می‌کنید، می‌تواند شامل مقادیری از آلاینده‌هایی باشد که برای سلامتی شما مضر است. کمپرسور هوا نیز تمامی این آلاینده‌ها را همراه هوا مکش می‌کند. در نتیجه برای اینکه خودتان را در برابر این آلاینده‌ها ایمن نگه دارید، در مکانی کار کنید که تهویه مناسب داشته و همچنین از تجهیزات محافظتی همچون ماسک استفاده کنید.

آیا کمپرسور هوا می‌تواند باعث مرگ شود؟

با اینکه احتمال مرگ بر اثر مشکلات کمپرسورها بسیار کم است اما در مواردی خاص ممکن است این اتفاق رخ دهد. در صورتی که مخزن کمپرسور هوا منفجر شود، امکان آسیب جانی کارکنان شما وجود دارد. البته بیشترین میزان خطر برای اپراتور دستگاه است. به دلیل فشارهای بسیار زیاد و ابزارهای پنوماتیکی متصل شده، اپراتور می‎‌بایست تمامی مقررات و راهنمای حفظ ایمنی کمپرسور هوا را رعایت کرده و از تجهیزات محافظتی مناسب استفاده کند.

نکات ایمنی کمپرسور هوا

تمامی اپراتورها قبل از کار با کمپرسور هوا نیاز به یادگیری نکات ایمنی مربوطه دارند. اگر کمپرسور هوای خود را به روز می‌کنید و یا تعمیراتی خاص در آن انجام می‌دهید، باید اپراتور خود را از این موضوع مطلع کرده و در رابطه با هرگونه تغییر، به او توضیحات و آموزش‌های لازم را بدهید. با این کار، اپراتور شما می‌داند که چه قسمت‌هایی را باید بررسی و مانیتور کرده و چگونه به درستی از کمپرسور استفاده کنند. همچنین لازم است تا مقررات ایمنی کمپرسور هوا را طبق استانداردهای سازمان ایمنی و بهداشت شغلی (OSHA) رعایت کنید.

نکات ایمنی تنظیم شرایط محیط کار و تجهیزات

تنظیم شرایط محیط کار و تجهیزات شما می‌تواند تاثیر بسزایی در ایمنی داشته باشد که در راهنمای ایمنی کمپرسور هوا تاکید بسزایی به آن شده است. برخی از نکات ایمنی کمپرسور هوا و شرایط محیط کار که باید آنها را در نظر داشته باشید شامل این موارد است :

• رعایت حد فشار قطعات : توجه داشته باشید که تمامی قطعات سازنده از جمله شیلنگ‌ها، لوله‌ها و اتصالات، توانایی تحمل حداکثر فشار کمپرسور هوا را داشته باشند.
• سوپاپ‌ها اطمینان : در صورت زیاد شدن فشار در مخزن کمپرسور، سوپاپ‌ اطمینان باز شده و هوا را برای کاهش فشار آزاد می‌کنند. این سوپاپ‌ها برای مخزن کمپرسور هوا بسیار مهم هستند و درست کار نکردن آنها می‌تواند خطرات بسیار جدی برای تجهیزات و ایمنی کارکنان شما داشته باشد. در نتیجه به هیچ طریقی این سوپاپ‌ها را دستکاری نکرده و از سلامتی‌ آنها مطمئن شوید.
• شیر تخلیه : اگر دستگاه شما از شیر تخلیه برقی استفاده می‌کند مطمئن شوید که شیر از سطح زمین فاصله کافی داشته باشد تا از رطوبت در امان بماند. حداقل فاصله شیر از سطح زمین باید نیم متر باشد.
• شیر قطع جریان : ضروری است که شیر قطع جریان در هنگام کار، قابل رویت و در دسترس باشد.
• محافظ اجزای متحرک : مطمئن شوید که تمامی اجزا متحرک مانند فلایویل، تسمه‌ها و قرقره‌ها به درستی محافظت شده باشد.
• گردش هوا در محیط کار : هوای ورودی حاوی آلاینده‌ها و مونوکسید کربن می‌باشد. پس ضروری است که محیط کار شما گردش هوای مناسب داشته باشد.
• رطوبت فضای کار : رطوبت فضای کار شما نباید خیلی زیاد شود. برای کاهش رطوبت سعی کنید گردش هوای فضای کار خود را بیشتر کنید. همچنین می‌توانید از گرم کن محفظه میل لنگ و خشک کن در کمپرسور خود استفاده نمایید.

چک‌های قبل از شروع کار

قبل از شروع کار با کمپرسور باید قسمت‌های مختلف را چک کنید تا از صحت این موارد و درست کار کردن دستگاه مطمئن شوید. این مورد هم می‌تواند جزء مهم ترین نکات راهنمای ایمنی کمپرسور هوا باشد. برای پیگیری مشکلات و اطمینان از بررسی تمامی قسمت‌ها، یک لیست از مواردی که لازم است چک شود بسازید. برخی از مواردی که لازم است چک شوند شامل :

سطح روغن

یکی از مواردی که چک کردن آن بسیار ضروری است، سطح روغن کمپرسور باد می‌باشد. اگر کمپرسور شما به مقدار کافی روغن نداشته باشد، صدمات زیادی به کمپرسورتان وارد شده و باعث بالا رفتن هزینه تعمیرات خواهد شد. اگر کمپرسورتان به مقدار کافی روغن ندارد، به مخزن آن به مقدار کافی روغن اضافه کنید. همچنین مراقب باشید که روغن به بیرون از کمپرسور نریزد.

روان‌کاری

برای ابزار پنوماتیکی خود از روان‌کارهای مناسب استفاده کنید تا بازده کارتان افزایش پیدا کند. پیش از استفاده از روان‌کارها مطمئن شوید که قابل اشتعال نیستند.

سطح سوخت

قبل از شروع کار با کمپرسور، سطح سوخت آن را چک کنید. اگر سوخت کمپرسور کافی نباشد مجبور خواهید شد که کمپرسور را خاموش کنید و منتظر بمانید تا خنک شود. سپس مخزن سوخت را پر کنید. زمانی که کمپرسور در حال کار است یا از زمان خاموش شدن آن مقدار کمی گذشته، سوخت را به آن اضافه نکنید. تنها در زمانی که کمپرسور شما خاموش بوده و خنک شده است، اقدام به اضافه کردن سوخت و روغن کنید.

فیلتر هوا

فرقی ندارد که از کمپرسور خود به چه شکلی و چند وقت یکبار استفاده می‌کنید. قبل از روشن کردن کمپرسور لازم است تا فیلتر هوای آن را بررسی کنید. اگر فیلتر هوای کمپرسورتان کثیف یا مسدود بود، آن را جدا کرده و بشویید یا اینکه آن را تعویض کنید.

اتصال هوا

پیش از روشن کردن کمپرسور مطمئن شوید که به درستی به منبع هوا متصل شده باشد. اگر اتصال شل شده باشد، کمپرسور به درستی کار نکرده و امکان دارد که اتصال قطعات قطع شود و دستگاه شما آسیب ببیند.

خروجی‌ها

اطمینان حاصل کنید که کمپرسور هوا از پریزی که اتصال به زمین دارد، استفاده می‌کند. اگر کمپرسور هوا را به پریزی وصل کنید که اتصال به زمین مناسب نداشته باشد، مدارهای برقی دستگاه آسیب دیده و حتی ممکن است منجر به آتش سوزی شود.

ابزار

پیش از استفاده از کمپرسور مطمئن شوید که ابزارهای متصل شده به آن، کشیده نشده باشند.

همچنین نکاتی ایمنی در خصوص فشرده سازی هوا برای قسمت‌های خاصی از کمپرسور وجود دارد. این قطعات شامل دستگاه‌های تنظیم فشار، دریافت کننده‌‌های هوا و خطوط توزیع می‌باشد. هر کدام از این سه مورد در ایمنی کمپرسور هوا و درست کار کردن ضروری است.

دستگاه‌های تنظیم فشار

سوپاپ‌ها

اطمینان حاصل کنید که سوپاپ‌های اطمینان حداقل 10 درصد یا 15 PSI بالاتر از فشار کارکرد کمپرسور تنظیم شده باشد ولی آنها را هرگز بیشتر از حد فشار کاری گیرنده هوا تنظیم نکنید. اگر از کمپرسور هوا در دماهای پایین و زیر صفر درجه سانتی گراد استفاده می‌کنید، بررسی کنید که سوپاپ‌ها به شکلی قرار گرفته باشند که از جمع شدن آب داخل واحد جلوگیری کنند. اگر سوپاپی یخ زد، مخزن را خالی کرده و یخ سوپاپ را ذوب کنید. همچنین کمپرسور شما باید دارای شیرهای آزاد کننده فشار محافظت شده باشد تا دمش‌های ناگهانی منجر به آسیب دیدگی اجزای دستگاه‌ نشود.

ببینید: تبدیل واحد فشار

ورودی هوا

هوای دریافتی کمپرسور می‌بایست حتما از یک منبع بیرونی، تمیز و پاک باشد.

سرعت

اطمینان حاصل کنید که هیچگاه کمپرسور هوا شما در سرعت‌هایی بالاتر از حداکثر سرعت توصیه شده کار نکند.

گیرنده‌های هوا

تخلیه : اگر کمپرسور شما تخلیه کننده خودکار ندارد، حتما آن را به صورت دستی تخلیه کنید تا مایعات درون جمع نشود.

کمیت سنج و سوپاپ : اطمینان حاصل کنید که کمپرسور شما حتما دارای یک فشار سنج و سوپاپ اطمینان باشد.

رهاسازی : گیرنده‌های هوا باید دارای یک دریچه آزادکننده فنری باشند تا فشارهای کاری بیش از اندازه جلوگیری کنند.

خطوط توزیع

شیلنگ هوا : نگذارید شیلنگ هوا خم یا جمع شود. خطوط توزیع را دوره ای و مرتب بررسی کنید، آسیب و نقایص آن را شناسایی کرده و قسمت‌های معیوب را تعویض کنید.

اتصالات : از اتصالات استاندارد ایمن و مناسب استفاده کنید.

برچسب گذاری : بر روی قسمت‌های مختلف خطوط توزیع و انتقال از برچسب‌هایی استفاده کنید که حداکثر فشار کاری آن قسمت را معرفی کرده‌اند. این برچسب‌ها به اپراتور کمک می‌کند تا از این فشارها تجاوز نکنند.

ایمنی عمومی اپراتور

اپراتورها در زمان کار با کمپرسور و در اتمام کار نیز لازم است اقدامات امنیتی خاصی انجام دهند. ضروری است که همیشه کمپرسور هوا را کنترل کنید. همان‌طور که لازم است فاصله خود را با کمپرسور هوا برای صدای آن حفظ کنید، باید لباس، دست‌ها و موهای خود را نیز از ابزارها و نازل هوا دور نگه دارید. می‌توانید از هوای کم فشار و با استفاده از نازل، قسمت‌های ضروری را تمیز کنید. اما هرگز از هوای فشرده برای تمیز کردن لباس و پوست بدن استفاده نکنید. از کمپرسور هوا برای تحت فشار قرار دادن مخازن  استفاده نکنید. برای مثال استفاده از کمپرسور هوا برای تخلیه روغن چرخ‌دنده امری اشتباه است. چراکه این مخازن برای تحمل فشارهای بالا ساخته نشده‌اند. برای خشک کردن یاتاقان‌ها از هوای فشرده استفاده نکنید. استفاده از هوای فشرده باعث بالارفتن سرعت چرخش یاتاقان‌ شده و آن را از بین می‌برد.

به یاد داشته باشید که حتما از تجهیزات محافظتی مناسب استفاده کنید. مهم نیست که از چه ابزارهایی استفاده می‌کنید. همیشه از تجهیزات محافظتی گوش و چشم استفاده کنید. طبق تخمین‌ها، سالانه 22 میلیون کارگر بر اثر صدای زیاد کمپرسور، دچار آسیب‌های شدید می‌شوند. مشکلات مربوط به عدم استفاده از تجهیزات محافظت شنوایی در ابتدای کار معلوم نمی‌شود. ولی در ادامه تاثیرات خودش را نشان می‌دهد. ممکن است چندین سال بگذرد تا تاثیر صدای کمپرسور بر روی شنوایی‌تان را حس کنید. تجهیزات محافظتی شخصی مهم شامل عینک ایمنی، ماسک، دستکش‌های چرمی و لاستیکی، کفش‌های کار و پیشبندهای PVC و چرمی می‌باشد. لباس‌های پنبه‌ای، محافظ خوبی در برابر هوای فشرده نیست. در نتیجه هر قسمتی از بدنتان را که امکان تماس با هوای فشرده دارد، بپوشانید.

برای جلوگیری از بروز مسائل ایمنی، در زمان کار کردن با کمپرسور، چشمتان به مشکلات احتمالی آن باشد. زمانی که کار خود را با کمپرسور شروع کردید، به موارد زیر توجه داشته باشد :

محیط مجاور

علاوه بر اینکه حواستان به ایمنی خودتان است، به سایر کارگرانی که در مجاورت دستگاه هستند نیز توجه داشته باشید و مطمئن شوید که محیط مجاور دستگاه امن است. اطمینان حاصل کنید که شیلنگ‌ها، کابل‌ها و سیم‌های اطراف به خوبی جمع شده باشند تا کسی بر روی آنها لیز نخورد.

ولتاژ

به ولتاژ کمپرسور هوا توجه داشته باشید. اگر کمپرسور به تعمیر نیاز داشت، آن را خاموش کنید، اتصالات برقی را جدا کرده و هوا فشرده درون مخزن را خالی کنید. اگر از کمپرسوری استفاده می‌کنید که برای محیط‌های داخلی طراحی شده است، آن را در فضای باز استفاده نکنید. چراکه باران و رطوبت برای این کمپرسورها مشکلات الکتریکی به وجود می‌آورد.

منبع هوا

حتما به طور منظم منبع هوا را چک کنید تا از کیفیت مطلوب آن مطمئن شوید.

ورودی هوا

هوای ورودی باید پاک و فاقد رطوبت باشد. همچنین نباید از حداکثر فشار توصیه شده فراتر باشد. اگر این فشار از حداکثر فشار قابل تحمل ابزارهای شما بالاتر رود، خطرات مختلفی از قبیل ترک، سرعت نامناسب، فشار ناقص و گشتاور خروجی ایجاد کند.

نکات ایمنی کمپرسور هوا جهت تمیز کردن و تعمیر و نگهداری

انجام تعمیر و نگهداری کمپرسور برای ایمنی و روان کار کردن آن ضروری است. این کار باعث افزایش طول عمر و حفظ بازده کمپرسور هوا شما می‌شود. استفاده از یک کمپرسور تمیز و سالم باعث کاهش ریسک‌ خرابی و آسیب‌های احتمالی به کارگران و اپراتورهای شما می‌شود.

در زیر چند نکته درخصوص تمیز کردن و تعمیر و نگهداری از کمپرسور هوا را آورده ایم.

آموزش مناسب : هرکسی که می‌خواهد تعمیر و نگهداری کمپرسور را انجام دهد می‌بایست آموزش‌های لازم را دیده باشد تا بتواند اینکار را به درستی پیش ببرد.

توصیه‌های سازنده : توجه به توصیه سازنده برای نگهداری درست و مناسب از دستگاه ضروری می‌باشد.

قطع برق : قبل از شروع اقدامات تعمیر و نگهداری، کمپرسور را خاموش کرده و اتصالات برقی آنرا جدا کنید. همچنین سوویچ برق را قفل کرده و کمپرسور را برچسب گذاری کنید تا به اشتباه آن را روشن نکنند.

تمیز کردن کمپرسور : تمیز کردن کمپرسور به بهبود کیفیت و افزایش طول عمر آن کمک شایانی می‌کند. برای پاک کردن بقایای کربن از قسمت‌های مختلف کمپرسور از آب و صابون یا محلول‌های تمیز کننده بی خطر استفاده کنید. هرگز از موارد قابل اشتعال برای تمیز کردن کمپرسور استفاده نکنید.

روغن‌کاری : از روغن‌هایی که نقطه اشتعال آنها پایین است استفاده نکنید. از آنجایی که دمای کمپرسور در حین کار کردن بالا می‌رود، استفاده از روغن‌هایی که نقطه اشتعال پایین دارند خطرناک است. همچنین استفاده بیش از حد از روغن باعث افزایش خوردگی می‌شود.

جلوگیری از زنگ زدگی : یکی از جدی‌ترین مشکلات کمپرسور هوا، زنگ زدگی مخزن آن است. زنگ زدگی مخزن کمپرسور می‌تواند شانس انفجار آن را افزایش دهد و جان کارکنان شما را در معرض خطر قرار دهد. برای جلوگیری از زنگ زدگی مخزن کمپرسور، از شیر زیرین مخزن برای تخلیه مایعات داخل آن استفاده کنید. اگر مخزن کمپرسور شما دچار زنگ زدگی شد، آن را تعویض کنید.

مدیریت بی‌ خطر ابزار : پیش از هرگونه اقدامی در ابزارهای پنوماتیکی یا لوازم جانبی، منبع هوا را خاموش، مخزن را تخلیه و شیلنگ هوا را جدا کنید.

گزارش تجهیزات معیوب : اگر متوجه شدید که دستگاه نیاز به تغییرات اساسی دارد، آن را برچسب گذاری کرده و در اولین فرصت، آن را برای تعمیر ارسال کنید.

چگونه با رعایت نکات ایمنی کمپرسور هوا، آن را عیب‌یابی کنیم ؟

ممکن است علی‌رغم تعمیر و نگهداری، گاها نیاز به عیب‌یابی کمپرسور هوا خود داشته باشد. در زمان عیب‌یابی به نکات زیر توجه کنید :

کمپرسور خود را خاموش کنید : پیش از هرگونه عیب‌یابی کمپرسور خود را خاموش کرده، آن را از برق جدا و مخزن آن را خالی کنید. اطمینان حاصل کنید که در صورت بروز هرگونه مشکلی، شیر قطع در دسترس‌تان باشد.

نکات ایمنی شیلنگ‌ها را رعایت کنید : اگر شیلنگ خراب باشد یا از اتصالش جدا شده باشد، می‌توان با دو چیز از حرکت شلاقی آن جلوگیری کرد. با وصل کردن یک فیوز هوای مناسب در شیلنگ بالا دست و یک مهارکننده حرکت شلاقی شیلنگ در امتداد آن می‌توان از حرکت شلاقی شیلنگ پیش‌گیری کرد. اگر شیلنگ شروع به حرکت کرد، سعی نکنید آن را با دست خود مهار کنید. برای جلوگیری از وارد شدن صدمات، منبع هوا را خاموش کنید.

از قطعات مطمئن استفاده کنید : اگر یکی از قطعات کمپسور شما نیاز به تعویض داشت، از قطعات مطمئن و با کیفیت که متناسب با دستگاه شماست استفاده کنید. استفاده از قطعات بی کیفیت و نامناسب، باعث کاهش ایمنی کمپرسور هوا شده و ممکن است به سایر قطعات آسیب وارد کند.